Όταν το 17ο αιώνα (1668) ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά (ή Εβλιγιά) Τσελεμπή αφιέρωνε στο περιηγητικό του σύγγραμμα ένα ολόκληρο κεφάλαιο, με τίτλο «Έπαινος του μεγάλου θέρετρου των Σερρών», αναφερόμενος στο ασύγκριτο φυσικό κάλλος του και το κλίμα, δεν είχε άδικο.
«Το θέρετρο αυτό» γράφει «είναι διάσημο σε όλη την Ρούμελη, την Αραβία και την Περσία». Είναι τόπος με λαμπρό κλίμα, αληθινός θελξικάρδιος παράδεισος, ανώτερος του οποίου δεν υπάρχει.
Συνδεδεμένος με θρύλους και ιστορίες, ο Λαϊλιάς αποτελεί ένα από τα ορεινά συμπλέγματα της Ανατολικής Μακεδονίας και μάλιστα το πλέον όμορφο και αγαπητό, ενώ δεν άφησε ασυγκίνητο ούτε τον Γάλλο πρόξενο και περιηγητή Cousinery, ο οποίος όταν επισκέφθηκε τα Σέρρας, το 1814, αφιέρωσε πολλές σελίδες για να πλέξει το εγκώμιο του μαγευτικού ομώνυμου δάσους.
Περίπου μια δεκαετία πριν το ταξίδι του, οι Βλαχόφωνοι, οι οποίοι έφθασαν και εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή των Σερρών από τα ξακουσμένα Βλαχοχώρια Αβδέλλα, Γράμμουστα, Περιβόλι και Σαμαρίνα (εξ αιτίας των διωγμών που εξαπέλυσαν εναντίον τους οι Τούρκοι κατακτητές) στέριωσαν στα χαμηλότερα και ηπιότερα επίπεδα του όρους χτίζοντας οικισμό, «τα Βλάχικα Καλύβια», όπου τους μήνες του θέρους (στο ενδιάμεσο διάστημα από τις εορτές του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Δημητρίου) είχαν ως κύρια απασχόλησή τους την κτηνοτροφία.
Δεν είναι λίγες ο φορές που μεγαλούργησαν προς χάριν της ελευθερίας και αναδείχθηκαν σε πρωταγωνιστές ιστοριών θυσίας και υπερασπιστές των Ελλαδικών ιδανικών, ταυτόχρονα με την απελευθέρωση της Σερραϊκής γης (1913) και εν συνεχεία στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914 – 1918) έως και την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1940 – 1944), στη διάρκεια του οποίου (το 1941) οι Βούλγαροι κατέστρεψαν εκ θεμελίων (για άλλη μια φορά) την κοινότητά τους.
Το 1985, αφού η επιθυμία ωρίμασε σκέψεις και διαθέσεις, πολλοί από τους επιζήσαντες Βλαχόφωνους του δάσους και οι απόγονοί τους ίδρυσαν τον Λαογραφικό Όμιλο Βλάχων & Φίλων «ΛΑΪΛΙΑΣ» Ν. Σερρών.
Στις χορευτικές του ομάδες, 300 και πλέον χορευτές γνωρίζουν την μουσικοχορευτική παράδοση των Βλαχοφώνων Σερραίων αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος.
Ο Όμιλος «Λαϊλιάς» συντηρεί ιματιοθήκη με εκατοντάδες φορεσιές (πολλές εκ των οποίων αυθεντικές) που συνεχώς εμπλουτίζεται και ανανεώνεται. Σε αυτήν συμπεριλαμβάνονται και η μοναδικής ομορφιάς και ιστορικής αξίας ανδρική και γυναικεία Βλάχικη φορεσιά του Ν. Σερρών.
Ας σημειωθεί ότι χάρη στην αγάπη για το ομώνυμο όρος των πατέρων και της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, ο Όμιλος είχε καθιερώσει ως θεσμό στη συνείδηση όλων τη διοργάνωση (από ιδρύσεώς του και για 28 χρόνια) διήμερων εκδηλώσεων στην καρδιά του δάσους του Λαϊλιά, «τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου» με τη συμμετοχή πολιτιστικών συλλογών από διάφορα μέρη της Ελλάδος. Επίσης έχει θεσμοθετήσει άλλες δύο εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του έτους, τη «Βραδιά Παράδοσης» και το «Χορευτικό Πανόραμα».
Έχει πάρει μέρος σε εκατοντάδες εκδηλώσεις στο εσωτερικό, από τις οποίες ξεχωρίζουν η συμμετοχή στην τελετή παράδοσης της Ολυμπιακής Φλόγας στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της SEOUL το 1988, στο 39ο Φεστιβάλ Λευκάδας, στο 13ο Συνέδριο της Διεθνούς Οργάνωσης Λαϊκής Τέχνης στην Αριδαία, οι δύο εμφανίσεις στο ιστορικό θέατρο της «Δώρας Στράτου» τον Ιούλιο του 2000 και 2003, με κάλυψη μάλιστα της εκδήλωσης από το κρατικό τηλεοπτικό κανάλι και δορυφορική μετάδοση σε ολόκληρη την ομογένεια και το εσωτερικό.
Τέλος, έχει συμμετάσχει σε 18 διεθνή φεστιβάλ στο εξωτερικό ως πρεσβευτής του Ελληνικού πολιτισμού και πνεύματος.
